Balkanlarda Alaca Camii

Balkan Gezimiz sırasında Kuzey Makedonya’nın Kalkandelen şehrinde bulunan Alaca Cami bu şehirde akan Pena Nehri yakınında yer alır. Cami, 1438 yılında yapılmış, 1833 yılında Abdürrahman Paşa tarafından onartılmıştır. İnce işlemeli, görüntüsüyle de ihtişamı olan bir cami örneğidir. Adı da mimari yapısındaki alacalıktan, renklilikten geliyor.  Sık sık onarım gören Alaca Cami’nin son hali  Kalkandelenli iki kız kardeşin mali desteği ile yapılmıştır.

Alaca Cami’de genel seramik süslemelerin aksine çiçek desenleri görülür. Camideki boya düzenini kurmak için 30.000’den fazla yumurta kullanılmıştır. Caminin avlusu birbirinden güzel çiçeklerle süslenmiştir. Duvarlarla çevrelenmiş olan avluda caminin yapımını sağlayan iki kız kardeş Hurşide ve Mensure hanımların türbeleri bulunmaktadır.

Gezi heyetimizin hayran kaldığı bu camideki temizlik ve bakım muhteşem. Ağaçlar, çiçekler ve çim rengarenk camiyi tamamlıyor.Cami görevlilerinin yanı sıra temizlik ve bakım için görevli kişi bizi karşılıyor. Bahçedeki çiçekler özenle seçilmiş ve her taraf tertemiz. Caminin içinin güzelliği ve temizliği huzur veriyor.

Altı asırlık tarihî Alaca Camii, mimarîsi ve süslemeleri ile Osmanlı dönemini yansıtan benzersiz Türk eserlerinden biri. Osmanlı barok stilini temsil eden bu tarihi cami, iç ve dış süslemeleri ile diğer camilerden farklı bir görüntü çiziyor. Alaca Camii’nin en çok dikkat çeken özelliği, duvarlarındaki rengârenk canlı motifler. Motiflerin canlılığı ve ince işçiliği görenlere adeta Doğu ile Batı’nın bir sentezini sunuyor. Osmanlı kültür ve sanatında natüralist üslûpta ön plana çıkan çiçekler başta gül olmak üzere, karanfil, lâle, sümbül, zerrin gibi bahçe çiçekleridir. Alaca Camii’nde bize bu çiçeklerden adeta bir demet sunmaktadır. 

Caminin içinde ve avlusunda uzun süre kalıyoruz. Cami görevlisi ile sohbet ediyoruz. Burada gönüllü çalıştığını ve cemaatin verdiği bahşişler ve yardımlardan başka bir ücret almadığını söylüyor.

*

Buradan ayrılırken kendi ilçemizdeki, ilimizdeki, köyümüzdeki camiler gözümüzün önüne geliyor. Mesela, Salihli’nin en merkezi camii Hamidiye Camii ile burayı kıyaslıyoruz. Hamidiye Camii Salihli’nin merkezi bir camii… Yoldan geçen bir çok kişinin uğrak yeri… Bu camimiz 1882  yılında temeli atılmış ve 1887 yılında ibadete açılmış tarihi bir camii…

Hamidiye Camii’nin temizlik açısından sınıfta kalmış. Bu camimizin kaç tane görevlisi var bilmiyorum. Cami içi, duvarları, sütunları toz ve kir içinde… Hamidiye Camii bir süre önce tadilat geçirmişti. Plansız yapılan bu tadilat Anıtlar Bölge Müdürlüğü tarafından durdurulmuştu. Yarım kalan bu tadilatın harç ve boya izleri hala duruyor. Caminin avlu  duvarının üzerinde bulunan yeşilliğin bakımsızlığı hemen göze batıyor. Bu yeşilliğin  içine atılan çöpler utanç verici… Avluda bulunan tuvaletler ilkel ve merkezi camiye yakışmıyor.  Kıble tarafındaki ot ve atık yığınları yerine çiçek ve yeşillik görmek ne kadar da güzel olurdu?

Sadece Hamidiye Camii değil, bir çok camimiz böyle; ilgisiz ve bakımsız…

Bu konuyu cami din görevlisine sorduğumda çaresizliği anlattı ve Anıtlar Bölge Müdürlüğü’nün koyduğu yasakların gölgesine sığındı. Temizlik ve bakım başka bir şey!

Görevliler sadece namaz vakitlerinde camide… Alaca Caminin temizliği ve bakımı keşke Hamidiye Camiinde de olsa…